Yivsiz Tüfekler

Gauge…

Kalibreye göre adlandırılan yivli tüfek ve tabanca namlularının tersine, yivsiz tüfekler (shotgun) gaugelarla (tüfeğin iç namlu çapı ölçüsü) adlandırılır. Eğer gauge ne kadar büyükse tüfeğin namlu çapı o kadar küçüktür. Ve zıt olarak gauge ne kadar küçükse namlu da o kadar büyüktür. Karışık gibi mi gözüküyor? Merak etmeyin gaugeların nasıl belirlendiğini öğrenince karışmayacak.

Gauge ölçmek için kullanılan orijinal metot, namlunun çapıyla eşit çapta bakır saçmaları alıp ağırlığını ölçmek. Kaç tane saçmanın toplam ağırlığı 1 pound (0.454 kilogram) ediyorsa namlunun gaugeu saçma sayısı oluyor.

Mesela 12 saçmanın ağırlığı 1 poundsa Gauge 12 oluyor. 20 saçma 1 pound ediyorsa 20 oluyor. İste bu yüzden gauge ne kadar büyükse namlu çapı o kadar küçük oluyor.

Günümüzün en çok kullanılan gaugeları ise 10,12,16,20,28 ve .410, yalnız .410 tüfeğin namlu çapıdır.

Yuva Boyutu…

Yuva namlunun en gerisinde bulunan ve ateşe hazır fişeği bulunduran boşluktur. Bugün iki tane genel yuva uzunluğu var. Birincisi 2-3/4 inch uzunluğundaki standart uzunluk, diğeri ise magnum fişekler için 3 inch veya 3-1/2. Bir çok magnum yuvalar 2-3/4 uzunluğundaki fişekleri de güvenle atabilir. Ama 2-3/4 yuvalar SADECE aynı uzunluktaki fişekleri atabilir.

Namlu Uzunluğu

Geleneksel olarak yivsiz tüfeklerin namluları 50, 53, 58, 66, 71 ve 76 santim uzunlukta oluyor. Namlunun uzunluğunun saçmaların menziline ufak bir etkisi oluyor. Uzun namlular nişan almayı kolaylaştıyor ve özellikle su kuşları için, sportif faaliyetlerde varlıklarını hissettiriyorlar. Kısa namlular ise özellikle yüksek arazi avlarında, hindi avlarında veya geyik avlarında tercih ediliyor.

Şok

Bir yivsiz tüfeğin şoku, tüfeğin namlu sonundaki kısıtlama derecesini gösterir. Tüfek ateşlendiği zaman saçmalar teker teker bağımsız olarak fişekten ve namludan çıkar. Ve saçmalar, ilerledikce etrafa yayılırlar (Daha uzun mesafe, daha cok yayilma alani). Buna "atış yayılması" denir. İşte şok bu yayılmayı kontrol eder.

Şok ne kadar darsa saçmalar o kadar uzağa gider ama daha az etrafa yayılır. Modern tüfeklerin çoğu değişik zamanlardaki değişik atış şekilleri ve ihtiyaçları karşılamak için değiştirilebilir şoklarla geliyor. Eski modellerse sabit şok kullanıyorlar.

En çok kullanilan şok çeşitleri "full" (en siki kısıtlama, dar ve yoğun atış sağlayan, saçmaların %70'ini 35. metrede yaklaşık 1 metrelik çapta bir alana yayan şoklar), "modifiye" (orta kısıtlama, saçmaların %60'ını 35. metrede 1 metrelik capta bir alana yayan), "geliştirilmiş silindir" (saçmaların %50'sini 35. metrede 1 metrelik çapa yayan). Şoku olmayan namlulara ise "oyuk silindir" deniyor. 35. metrede saçmaların sadece %40'ını 1 metrelik alanda toplayabiliyor.

Not: Çelik saçma atan fişekleri sadece modifiye veya geliştirilmiş silindir tipi şoklarla kullanın. Özel olarak çelik saçmalar için yapıldığı belirtilmediği takdirde asla full şoklarla kullanmayın. Aksi takdirde silaha ve bir ihtimal kendinize zarar verme riskiniz var.

Yivsiz Tüfek Cesitleri
Yarı Otomatik

Yarı otomatik tabancalar gibi, yarı otomatik yivsiz tüfekler de ateşle, çıkar, yükle prensibiyle çalışıyor ve tetiğe tek basışla ikinci atışa hazır hale geliyor. Bu tür tüfekler atış sırasında ilk fişekten ikinci veya üçüncü fişeğe devir yaparken hız sağlıyor. Çünkü bu tür tüfekler çıkar, yükle işlemini ateşlenen fişeğin gaz enerjisiyle yapıyorlar. Ayrıca daha az geri tepiyorlar.

Pompali Tüfekler

Pompali tüfeklerde fişekler, tüfeğin sarjöründen, sürgünün önce geriye sonra ileri doğru pompalanmasiyla atışa hazır hale gelir. Geriye doğru yapilan ilk hareket yuvayı açıp, boş fişeği dışarı atar ve yeni fişeğin yuvaya girmesi için boş alan yaratır. İleri doğru hareketse yeni fişeği yuvaya yerleştirip, yuvayı kapatır. Tetik çekildikten sonra kullanici yeniden ateş etmek için sürgüyü önce ileri sonra geriye doğru hareket ettirmek zorundadır.

Kırmalı Tüfekler

Kırmalı tüfeklerde fişekler yuvaya direk olarak elle yerleştirilir. Bunun için namluyu kırıp yuvaları açmanız gerekir. Kirmali tüfekler ikiye ayrilir. 1) Tekli tüfekler: Bu tüfekler tek fişek alır. Ve tek namluları vardır. 2) Çifteler: Çiftelerin iki namlusu vardır. Ve iki fişek alırlar. Çifteler de yine ikiye ayrılır. Üst üste namlulular: Bu tüfeklerde namlular üst üstedir. Diğer çeşitse yan yana namluludurlar. Adından da anlaşılacağı gibi bu asil tüfeğin namluları yan yanadır.

Yivsiz Tüfek Fişekleri

Yivsiz tüfek fişekleri gaugelarla sınıflandırılır. Ve aynen tabanca ve yivli tüfekler gibi, silaha yanlış ölçülerde bir fişek koyarsanız bu tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Mesela 12 gauge bir tüfeğe 20 veya 28 gauge bir fişek koyarsanız, fişek namluda takılabilir ve arkasından atılacak 12 gauge bir fişek size şarapnel olarak geri dönüp ölümcül olabilir.

Yivsiz tüfek fişekleri tüfeğin yuvasına uygun boyutlarda üretilir (2 3/4, 3, 3 1/2). Fişek ne kadar uzunsa o kadar çok saçma içerir.

Saçmalar genelde daire şeklinde ve çok yoğun bir element olan kurşundan yapılır. Uçuş sırasında dairesel şekillerini korumaları için bakır veya nikelle kaplanır.

Fakat kurşunun atmosfere taşınıp zarar verdiği göz önünde tutulunca, ABD'de su avlarında kurşun olmayan saçmalar kullanılması mecburi tutuldu. Bunun sonucu olarak değişik kurşun olmayan saçmalar üretildi. Bunlar çelik, bizmut, ve tungsten-demir, tungsten-çelik gibi metal alaşımlar.

Çelik saçmalar namluyu ilk terk ettikleri zaman genel olarak kurşun saçmalardan daha yüksek hıza sahip olurlar. Çünkü çelik kurşundan daha az yoğundur. Çelik saçmalar uzun mesafelerde durdurma güçlerini kaybeder. Ama daha büyük çelik saçmaların kullanılması uzun mesafelerde bile çelik saçmaların hızını ve sahip olduğu enerjiyi kurşun saçmalar gibi korumasını sağlar.

Modern fişeklerde saçmalar, barutun gücünü maximum şekilde kullanan esnek polietilen plastik kaplara yüklenir.

Fişeklerdeki saçmaların büyüklügü de günümüzde değişkenlik gösteriyor. Fişeklerde saçmaların büyüklüğü numaralarla ifade ediliyor. En büyük numara 000 fişeklerde saçmaların çapı bir .38'lik veya 9mm mermisi kadarken 12 numara bir fişegin saçmaları sadece bir tuz kristali büyüklüğündedir. Numaraların listesini aşağıda bulabilirsiniz.

Yivsiz tüfekler saçmalardan başka domdom kurşunu diye tabir edilen mermiler de atıyor. Domdom kurşunu baya geniş çaplı ve kurşundan yapılan bir tür mermi. Genelde geyik ve domuz avlarında, ayrıca askeri ve polisiye alanlarda kullanılıyor. Domdom kurşunları sadece "oyuk silindir" tipi namlularda kullanılmalıdır. Bu mermileri asla şoklu namlularla kullanmayın.