AKP Seçimi Neden Kaybetti?

Dünyanın hangi ülkesine giderseniz gidin siyaseti belirleyen çok önemli bir çekişme bulunur. Bu kırsal ve kentsel nüfusun çekişmesidir.

Kırsal kesimde yaşayan insanlar genel olarak daha fakir, daha eğitimsiz, daha gelenekçi, daha muhafazakar ve daha dindar olurlar. Şehirli nüfus ise bunun tam aksi.

Bir ülkenin siyasi yapısı kentleşme oranına göre belli olur.

Örneğin ABD 1920 yılında %51 şehirleşme oranına sahipti ve 2010 yılında bu oran %81’e yükseldi. Türkiye’de şehirleşme 1950 yılında ancak %25’ti. Türkiye %75 şehirleşme oranına 2015 yılında ulaştı ve sorun şu ki bu şehirleşme inanılmaz hızlı bir şekilde gerçekleşti.

Bir diğer ifadeyle, Hollanda’da 1750 yılında okuma-yazma oranı %85’di ve bu orana Türkiye ancak 2008 yılında erişebildi!!!

Bu çok hızlı şehirleşme Türkiye’nin yapısını tamamen değiştirdi. İstanbul’un nüfusu 1960’da 1,5 milyondu ve bugün 20 milyona yaklaştı.
Köyden gelen bu insanlar kırsal düşüncelerini kentlere taşıdı ve fikirlerini çocuklarına da aşıladılar. Böylece kırsal siyaset şehirlere hakim oldu. 1990’larda Refah Partisi yükseldi ve İstanbul, Ankara gibi büyükşehirleri ele geçirdiler ve gelenekçi yaşam tarzlarını şehre dayatmaya başladılar. Daha dindar ve gelenekçi bir yaşam istiyorlardı ve 80 yıldır ülkeyi yöneten batılı seküler elitlerden hoşlanmıyorlardı.

1990’larda Necmettin Erbakan’ın ve 2000’lerde ise Erdoğan’ın başarısının sırrı bu demografik değişim.

Ama ne var ki artık her şey hızla değişiyor. Erdoğan çok güçlü gibi gözükse de şehir yaşamı ona olan desteği hızlı bir şekilde azaltıyor.

Türkiye’de doğum oranı 1960’daki kadın başına 6.3 çocuktan 2014’de 2.1 çocuğa düştü ve düşmeye devam ediyor. Doğurganlığın azalması şehirleşmenin en önemli göstergesi.

Şehirde yaşayan kırsal kökenli insanlar hala batılı elitleri sevmiyor ama aynen onlar gibi yaşamak istiyor. AK Parti’nin destekçisi olan kesimin beklentileri hızla değişiyor.

Artık daha fazla miktarda insan hayatları boyunca şehirde yaşamış insanlar ve ailelerinden farklı düşünüyorlar.

Internet her şeyi değiştiriyor. Gençler hayata eskisi gibi dindar ve muhafazakar bakmıyor. Internet sayesinde kendilerinden çok daha farklı insanlarla tanışıyorlar, çok daha farklı fikirlerle yüzleşiyorlar ve bilgiye ulaşmaları çok daha kolay. Kendilerine öğretilenleri sorgulayabiliyorlar.

Annesi kara çarşaflı ama kendisi ateist gençlere; başörtülü olup da dinleri eleştiren, feminist olan genç kızlara; AK Parti’nin %70 oy aldığı Anadolu ilçelerinde yaşayıp da eşcinsel haklarını savunan 15-16 yaşında gençlere rastlamak tamamen sıradanlaştı.

Şehirleşme ve internet kırsal yaşamı reddeden ve bıkan insanların sayısını hızla artırıyor ve Erdoğan’ın oyları da hızla eriyor.

Bunun ilk sinyalini 2017 referandumunda gördük ve Erdoğan ufak bir farkla kazandı ama büyükşehirleri kaybetti. Sonrasında dindar-muhafazakar MHP’de büyük bir kırılma yaşandı ve MHP içinden seküler milliyetçi İyi Parti çıktı.

Şehirli siyasetin kırsal siyaseti geride bırakmasının ilk etkisini 31 Mart seçiminde, dün gördük. İstanbul ve Ankara gitti. Adana ve Mersin dindar-muhafazakar MHP’ye hayır dedi. AK Parti Bursa ve Balıkesir’i kılpayı kazandı.

Bundan sonraki seçimlerde AK Parti ve MHP’nin oyları sürekli aşağı doğru inecek ve şehirli insanlar “artık yeter” dedikleri gün Erdoğan ve partisi AK Parti de siyaset sahnesinden silinecek ya da değişime zorlanacak. Elbette bu hemen olacak bir şey değil ama hızla gerçekleşiyor ve muhafazakar partilerin oyu hızla eriyor.

2023 yılında CHP’li bir cumhurbaşkanı görme ihtimalimiz hiç de düşük değil. Ve bunu engellemek için de Erdoğan’ın yapabileceği hiçbir şey yok.

Victor Hugo’nun söylediği gibi: Orduların işgaline karşı durabilirsiniz ama zamanı gelmiş bir fikre karşı asla…

EK: Dindar-Muhafazakar Partilerin 2002’den beri toplam oy oranları:
2002 68,10%
2007 68,60%
2011 65,90%
2014 63,50%
2015 60,40%
2015 62,90%
2017 51,40%
2018 55,30%
2019 54,75%